Alacaklının, borçludan olan alacağını tahsil edememesi durumunda başvurduğu icra takibinin en önemli aşamalarından biri hacizdir. Haciz, borçlunun borcunu ödemesi için belirli malvarlığı değerlerine devlet eliyle el konulması ve bu malların satılarak alacaklının tatmin edilmesi işlemidir. Ancak her mal haczedilemez.
Haczedilebilecek Mallar: Genel kural olarak, borçlunun alacağına yetecek kadar malvarlığı haczedilebilir. Bunlar genellikle şunlardır:
- Taşınmaz Mallar: Ev, arsa, dükkan gibi tapuya kayıtlı gayrimenkuller.
- Taşınır Mallar: Araçlar, banka hesaplarındaki paralar, hisse senetleri, evdeki değerli eşyalar, işyerindeki malzemeler.
- Maaş ve Ücretler: Borçlunun maaşının veya diğer gelirlerinin belirli bir kısmı (genellikle dörtte birinden az olmamak kaydıyla, kanunen belirlenmiş oranlarda) haczedilebilir.
- Kira Gelirleri, Fikri ve Sınai Haklar: Borçlunun elde ettiği kira gelirleri veya telif hakları gibi alacakları da hacze konu olabilir.
Haczedilemeyecek Mallar (Haczedilmezlik): Kanun koyucu, borçlunun ve ailesinin temel yaşamını sürdürebilmesi için bazı malların haczedilememesini güvence altına almıştır. Bu “haczedilmezlik” kuralı, sosyal devlet ilkesinin bir yansımasıdır:
- Çalışma Malzemeleri: Borçlunun mesleğini icra etmesi için mutlak surette gerekli olan alet ve edevat (sanatçı fırçası, doktorun aletleri gibi).
- Ev Eşyaları: Ailenin temel geçimi için gerekli olan yatak, yorgan, buzdolabı, çamaşır makinesi gibi temel ev eşyaları. Ancak değeri yüksek lüks eşyalar haczedilebilir.
- Gelecekteki Kazançlar: Henüz kazanılmamış, gelecekteki muhtemel kazançlar haczedilemez.
- Nafaka Alacakları: Nafaka alacakları, alacaklının geçimi için elzem olduğundan haczedilemez.
- Emekli Maaşları (Tamamı): Belirli istisnalar dışında, emekli maaşlarının tamamı haczedilemez.
Haciz işlemleri, karmaşık hukuki prosedürler içerir. Borçlu veya alacaklıysanız, hak kaybı yaşamamak ve süreci doğru yönetmek için mutlaka bir icra hukuku avukatından danışmanlık almanız önemlidir.